พัฒนาการและความเจริญของอารยธรรมกรีก

1.อารยธรรมมิโนน (Minoan Civilization)

เป็นอารยธรรมที่เกิดขึ้นที่เกาะครีต โดยมีชาวครีต หรือชาวครีตัน เป็นชน พื้นเมืองของเกาะนี้ กษัตริย์ที่มีอำนาจมากที่สุด คือ พระเจ้ามินอส พระราชวังที่สำคัญ คือ พระราชวังคนอสซุส ผู้ค้นพบแหล่งอารยธรรมบนเกาะครีต คือ เซอร์อาเธอร์ เอเวนส์ (Sir Arthur Evans) ชาวอังกฤษ โดยได้ขุดพบพระราชวังโบราณและโบราณวัตถุที่เมือง คนอสซุส อารยธรรมมิโนนสมัยต้นเป็นอารยธรรมสมัยโลหะ เริ่มด้วยการใช้ทอง เงิน และทองแดง เป็นเครื่องมือเครื่องใช้และเครื่องประดับ ใช้อิฐในการก่อสร้างที่อยู่อาศัย และพัฒนาเป็นการใช้สำริด มีความรู้ความสามารถในการก่อสร้างพระราชวังขนาดใหญ่ คือ พระราชวังคนอสซุส ความเสื่อมของอารยธรรมมิโนน คือ เกิดจากการปะทุของภูเขาไฟที่ทำลายเมือง และการรุกรานของพวกไมซินีจากแผ่นดินใหญ่

ที่มาของภาพ: โลกหนึ่งใบ ล้านเรื่องราว. (2564).วังกษัตริย์คนอสซุส

2.อารยธรรมไมซินี (Mycenae Civilization)

เป็นอารยธรรมของพวกไมซีเนียน มีศูนย์กลางอยู่ที่เมืองไมซีเน บนคาบสมุทร เพโลพอนนีซัส โดยบรรพบุรุษของชาวไมซีเนียน คือ ชาวเอเคียน มีความสามารถในการรบและการค้า ซึ่งพวกนี้โจมตีเกาะครีต ทำลายพระราชวังคนอสซุส และได้สร้างเมืองไมซีเนขึ้น ซึ่งมีป้อมปราการที่แข็งแรง ทำให้ชาวเอเคียนมีชื่อใหม่ว่าไมซีเนียนตามชื่อเมือง ต่อมาชาว เอเคียนได้ไปทำสงครามกับเมืองทรอยในสงครามโทจัน เนื่องจากเมืองทรอยตั้งอยู่ทางทิศตะวันออกเฉียงเหนือของเอเชียไมเนอร์ ซึ่งเป็นคู่แข่งทางการค้ากับเมืองไมซีเนจนสำเร็จ มรดกของอารยธรรมไมซีนี คือ การนับถือเทพเจ้าหลายองค์ รวมทั้งเทพเจ้าซุส (Zeus) เฮรา (Hera) และโพไซดอน เป็นต้น ความเสื่อมของอารยธรรมไมซีนี คือถูกชาวดอเรียน ซึ่งเป็นชาวกรีกเผ่าหนึ่ง เข้ามารุกรานจนทำให้ความเจริญหยุดลงชั่วขณะ

ที่มาของภาพ:ภาพที่ 1 เทพซุส , ภาพที่ 2 เทพเฮรา , ภาพที่ 3 เทพโพไซดอน โลกหนึ่งใบ ล้านเรื่องราว. (2564). เทพเจ้ากรีก.

กรีกยุคมืด

เนื่องจากการขาดหลักฐานที่เป็นลายลักษณ์อักษร ทำให้ความรู้เกี่ยวกับกรีกยุคนี้มีน้อย คาดว่าสงครามเป็นเหตุให้เศรษฐกิจกรีกพินาศ ซึ่งสร้างความยากจนและสับสนทางการเมืองที่ยาวนาน กษัตริย์ไมซีเนียนถูกแทนที่ด้วยหัวหน้าเล็กๆ ผู้มีอำนาจและทรัพย์สินจำกัด ศิลปินหยุดการวาดภาพคนและสัตว์บนหม้อไห กรีกมีที่ดินเพาะปลูกน้อย มีประชากรน้อย และการค้าน้อยกว่าที่เคยมีมาก่อน ซึ่งเรื่องราวต่างๆ ของกรีกยุคมืดปรากฏอยู่ในวรรณกรรมมุขปาฐะ เรื่อง มหากาพย์อีเลียดและโอดิสซี ของมหากวีโฮเมอร์ (Homer) ซึ่ง มหากาพย์อีเลียด เป็นเรื่องเกี่ยวกับการทำสงครามกับทรอย ส่วนมหากาพย์โอดิสซี เป็นเรื่องเกี่ยวกับการเดินทางกลับบ้านที่ของวีรบุรุษกรีกชื่อโอดิซูส หลังจากการล่มสลายของทรอย

อารยธรรมของกรีก

อารยธรรมเฮเลนิก (Hellenic Civilization)

หรือยุคคลาสสิก (Classical Age) กรีกมีการปกครองแบบนครรัฐ (City-State) แต่ชาวกรีกเรียกว่า โพลิส (Polis) ในสมัยนี้มีการสร้างอาณานิคมเกิดขึ้น ซึ่งยุคคลาสสิกนี้ได้เกิดนครรัฐขนาดใหญ่ 2 นครรัฐ ได้แก่ นครรัฐสปาร์ตา และนครรัฐเอเธนส์

3.1.1 นครรัฐสปาร์ตา

ชาวสปาร์ตาสืบเชื้อสายมาจากชาวดอเรียน ประชาชนในนครรัฐสปาร์ตา แบ่งออกเป็น 3 กลุ่ม คือ สปาร์เตียตส์ เป็นชาวดอเรียนที่อพยพลงมาตั้งถิ่นฐานในสปาร์ตา แพริโอซิ คือ ประชาชนที่อาศัยอยู่ในหมู่บ้านโดยรอบนครรัฐ สปาร์ตา เป็นชาวแลซีเดโมเนียน ที่สืบเชื้อสายปะปนกันมา และเฮล็อต เป็นชนพื้นเมืองเดิม ที่อาศัยอยู่ในดินแดนนี้มาก่อน มีฐานะเป็นทาสของรัฐ มีหน้าที่ทำงานในที่ดินของผู้ที่เป็นนาย และแบ่งผลประโยชน์ที่ได้จากที่ดินให้แก่ผู้ที่เป็นนาย นครรัฐสปาร์ตา มีชื่อเสียงในด้านทางทหารและเป็นรัฐทหาร ชาวสปาร์ตาทั้งหมดเป็นทหารของรัฐซึ่งจะได้รับการฝึกอบรม ให้ กล้าหาญ อดทน มีระเบียบวินัย และเก่งกล้าในการรบ สภาที่ปรึกษา (The Coucil) เป็นสภา ผู้เฒ่า สมาชิกมีอายุ 60 ปีขึ้นไป ทำหน้าที่เป็นที่ปรึกษา และตุลาการพิจารณาข้อเสนอของกษัตริย์หรือเอเฟอร์ในเรื่องเกี่ยวกับการสงครามและการสืบตำแหน่งกษัตริย์

ข้อมูลเพิ่มเติม

ยุคเฮเลนิกหรือยุคคลาสสิคนี้ เกิดสงครามครั้งยิ่งใหญ่ 2 ครั้ง ได้แก่ สงครามเปอร์เซีย และสงครามเพโลพอนเนเชียน 1) สงครามเปอร์เซีย สาเหตุเกิดจากความขัดแย้งระหว่างเอเธนส์ กับเปอร์เซีย เพราะเปอร์เซียขยายอำนาจเข้ามาในเอเชียไมเนอร์ ผลของสงคราม คือ เอเธนส์ชนะเปอร์เซีย 2) สงครามเพโลพอนเนเชียน ชาวกรีกเกิดความคิดในการเตรียมการป้องกันชาวเปอร์เซีย นครรัฐต่างๆ ของกรีกจึงต่างเข้ามาเป็นสมาชิก และสมาชิกแต่ละนครรัฐมีสิทธิเท่าเทียม ทำให้นครรัฐกรีกร่วมกันตั้งสหพันธ์แห่งเกาะเดลอส สหพันธรัฐใช้เป็นศูนย์กลางและเป็นที่เก็บทรัพย์สมบัติ แต่ในความเป็นจริงแล้วนครรัฐเอเธนส์มีอิทธิพลในการเป็นผู้นำ ต่อมาสหพันธรัฐเปลี่ยนสภาพเป็นจักรวรรดิของเอเธนส์ เอเธนส์ใช้เงินเพื่อผลประโยชน์ของตนเอง ลดฐานะสมาชิกอื่นๆ ให้อยู่ในฐานะบริวาร และห้ามไม่ให้รัฐสมาชิกแยกตัวออกจากสหพันธ์ เมื่อรัฐใดก่อกบฏก็จะใช้กำลังปราบโดยยึดกองทหารเรือ และเก็บเครื่องราชบรรณาการ วิธีนี้ทำให้นครรัฐสปาร์ตากลัวว่า เอเธนส์จะเป็นผู้นำกรีกทั้งหมด และเนื่องจากสภาพสังคมของทั้ง 2 รัฐแตกต่างกัน จึงทำให้เกิดสงครามขึ้น ผลของสงคราม คือ นครรัฐสปาร์ตาชนะ ทำให้นครรัฐสปาร์ตาได้เอเธนส์ไว้ในอำนาจ และนำระบอบการปกครองแบบคณาธิปไตยมาใช้ แต่การ ปกครองของสปาร์ตาไม่มั่นคงจึงทำให้นครรัฐสปาร์ตาพ่ายแพ้ต่อกองทัพของนครธีบีส และเอเธนส์ ในที่สุดกรีกทั้งหมดก็ตกอยู่ภายใต้อิทธิพลของมาซิโดเนีย

ที่มาของภาพ:ภาพที่ 4 นครรัฐสปาร์ตา , ภาพที่ 5 นครรัฐเอเธนส์ Earth planet studio. (2564). อารยธรรมกรีก-โรมัน.

3.1.2 นครรัฐเอเธนส์

ชนชาติที่อาศัยอยู่ในนครรัฐเอเธนส์ของกรีกเรียกตนเองว่า ชาวเอธิเนียนส์ พลเมืองของนครรัฐเอเธนส์ แบ่งเป็น 3 กลุ่ม คือ ชั้นสูงหรือยูพาทริเด (Eupatridae) กสิกรที่มีที่นาเป็นกรรมสิทธิ์เรียกว่า จอร์จิ (Georgi) และพ่อค้าหรือเดเมอร์จิ (Demiurgi) ส่วนพวกชาวนา ชาวไร่ ที่ไม่มีที่ดินเป็นของตนเองจะไม่มีสิทธิเป็นพลเมือง การปกครองในนครรัฐเอเธนส์ระยะแรกมีกษัตริย์ปกครอง อำนาจการปกครองอยู่ในกลุ่มพวกชนชั้นสูง ต่อมาในราว 700 ปีก่อนคริสตศักราช กษัตริย์ได้สูญเสียอำนาจทั้งหมดให้แก่พวกขุนนาง ต่อมานครรัฐต่างๆ หันมาปกครองด้วยระบอบประชาธิปไตย โดยให้สิทธิการเลือกตั้ง รวมทั้งการดำรงตำแหน่งผู้ปกครองและบริหารนครรัฐแก่ราษฎรที่เป็นผู้ชายที่บรรลุนิติภาวะ และเป็นพลเมืองของนครรัฐอุดมการณ์ประชาธิปไตยของกรีกนับว่าเป็นมรดกทางอารยธรรมที่สำคัญอย่างหนึ่งที่ถ่ายทอดให้แก่โลกตะวันตก จนเกิดพัฒนาการกลายเป็นระบบประชาธิปไตยในปัจจุบัน

3.2 อารยธรรมเฮเลนิสติก (Hellenistic Civillization)

ระหว่าง 388-133 ปีก่อนคริสต์ศักราช เป็นช่วงที่นครรัฐต่างๆ ของกรีกเสื่อมลง เนื่องมาจากสงครามเพโลพอน เนเชียน และแคว้นมาซิโดเนียเจริญขึ้น โดยแคว้นมาซิโดเนียมีกษัตริย์องค์สำคัญ ได้แก่ พระเจ้า ฟิลิปที่ 2 ได้นครรัฐกรีกไว้ในอำนาจ และกษัตริย์องค์ต่อมา คือ พระเจ้าอเล็กซานเดอร์มหาราช ทรงทำการรบขยายอาณาเขตไปถึงเปอร์เซีย และสร้างเมืองอเล็กซานเดรียขึ้นทางตอนเหนือของอียิปต์ เพื่อเป็นศูนย์กลางความเจริญแบบกรีก ได้ทำการปลดปล่อยหัวเมืองกรีกต่างๆ บนเอเชียไมเนอร์ให้พ้นจากการปกครองของเปอร์เซีย และนำกองทัพแผ่อำนาจไปในทวีปเอเชียเข้าไปถึงอินเดีย ซึ่งนับเป็นครั้งแรกที่โลกตะวันตกได้แผ่ขยายอิทธิพลไปถึงโลกตะวันออก อันเป็นการเพิ่มพูนความรู้อย่างกว้างขวางทั้งทางภูมิศาสตร์ การค้าขาย และสังคมวัฒนธรรม เกิดเป็นอารยธรรมเฮเลนิสติกขึ้น ที่ผสมผสานอารยธรรมต่างๆ ได้แก่ อารยธรรมอียิปต์เปอร์เซีย เมโสโปเตเมีย และอินเดีย เมื่อพระเจ้าอเล็กซานเดอร์มหาราชสิ้นพระชนม์ ทำให้เกิดการแย่งชิงอำนาจกันเองในหมู่แม่ทัพนายกองที่ปกครองดินแดนต่างๆ ในที่สุดกรีกสูญเสียอำนาจและตกอยู่ในอำนาจของอาณาจักรโรมัน

ที่มาของภาพ:พระเจ้าอเล็กซานเดอร์มหาราชทรงม้าตัวโปรด บูซิฟาลัส ประวัติศาสตร์โลก World History. (2564). กรีซยุคคลาสสิก.