มรดกทางศิลปวัฒนธรรมของอารยธรรมอินเดีย

Explore a wealth of knowledge with our structured content and engaging visuals. Dive into historical narratives that are crafted to enlighten and inspire.

1.ด้านสังคมและวัฒนธรรม

ในลุ่มแม่น้ำสินธุกลุ่มชนที่อาศัยในระยะแรก คือชาวดราวิเดียน ซึ่งมีโครงสร้างทางสังคม ประกอบด้วยผู้ปกครอง ได้แก่ ราชาและขุนนางแต่เมื่อชาวอารยันเข้ามา ปกครอง ทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงทางสังคม กล่าวคือ ชาวดราวิเดียนถูกลดฐานะลงเป็นทาส ความสัมพันธ์ของคนในสังคมระยะแรกมีการแต่งงานระหว่างชนสองเผ่าพันธุ์ แต่ต่อมาชาวอารยันเกรงว่าจะถูกกลืนทางเชื้อชาติ จึงห้ามการแต่งงานระหว่างชนสองกลุ่ม ทำให้เกิดระบบชนชั้นที่แบ่งหน้าที่ชัดเจน โดยแบ่งออกเป็น 4 วรรณะ คือ วรรณะพราหมณ์ ผู้ประกอบพิธีกรรมและสืบสานต่อศาสนา วรรณะกษัตริย์ มีหน้าที่ปกป้องแว่นแคว้น วรรณะแพศย์ มีหน้าที่ผลิตอาหารและหารายได้ให้แก่ บ้านเมือง และวรรณะศูทร คือ คนพื้นเมืองดั้งเดิมที่มีหน้าที่รับใช้วรรณะทั้งสาม ส่วนลูกที่เกิดจากการแต่งงานข้ามวรรณะถูกจัดให้อยู่นอกสังคม เรียกว่า พวกจัณฑาล นอกจากนี้ชาวอารยัน สตรีมีฐานะสูงในสังคม และใช้โคเป็นเครื่องวัดความมั่งคั่งของบุคคล

ที่มาของภาพ: ภาพที่ 1 วรรณะในศาสนาพราหมณ์-ฮินดู Pantip. (2564). หากอินเดียยกเลิกระบบ วรรณะได้สำเร็จจะส่งผลดีอย่างไรกับอินเดีย. [ที่มา]

2.วัฒนธรรม

ชาวดราวิเดียนนับถือสัตว์บางชนิด ได้แก่ โค ช้าง และ แรด นอกจากนี้ยังนับถือเทพเจ้าต่างๆ และแม่พระธรณี ซึ่งเป็นเทพีแห่งความอุดมสมบูรณ์ ชาวอารยันรับความเชื่อของชาวดราวิเดียนบางอย่างมานับถือ ได้แก่ การนับถือโค พระศิวะ และศิวลึงค์ นอกจากนี้ยังนับถือเทพเจ้าหลายองค์

3.ด้านศาสนา

อินเดียเป็นแหล่งกำเนิดศาสนาสำคัญของโลกตะวันออก ได้แก่ 1. ศาสนาพราหมณ์ – ฮินดู นับถือเทพเจ้าที่สำคัญ เช่น พระศิวะ เป็นเทพผู้ทำลาย ความชั่วร้าย พระพรหม เป็นเทพเจ้าผู้สร้างสรรพสิ่งบนโลก พระวิษณุ เป็นเทพเจ้าแห่งสันติสุข และปราบปรามความยุ่งยาก เป็นต้น 2. พระพุทธศาสนา มีศาสดา คือ พระพุทธเจ้า มีหลักคำสอนสำคัญ เช่น อริยสัจ 4 มีจุดหมายเพื่อมุ่งสู่นิพพาน 3. ศาสนาเชน มีศาสดา คือ มหาวีระ มีนิกายที่สำคัญ 2 นิกาย คือ นิกายเศวตัมพร เป็นนิกายนุ่งผ้าขาว ถือว่าสีขาวเป็นสีบริสุทธิ์ และนิกายทิฆัมพร เป็นนิกายเปลือยกาย 4. ศาสนาซิกข์ เป็นศาสนาที่ก่อตั้งขึ้นมาโดยพระศาสดา ศรี คุรุ นานัก เดว ยิ ในปี ค.ศ. 1469 หลักธรรมและคำสอนของศาสนาซิกข์ ตั้งอยู่บนรากฐานแห่งความจริง และเน้นความเรียบง่าย สอนให้ทุกคนยึดมั่นและศรัทธาในพระเจ้าแต่เพียงพระองค์เดียว

ที่มาของภาพ: ภาพที่ 2 พระพุทธเจ้า ลานธรรมจักร. (2564). พระพุทธ ศาสนาในประเทศไทยสมัยปัจจุบัน. [ที่มา]

ที่มาของภาพ: ภาพที่ 3 พระพรหม พระศิวะ พระวิษณุ เทพเจ้าศาสนาพราหมณ์ - ฮินดู : โรงเรียนเสลภูมิพิทยาคม. (2559). หลักพุทธศาสนา.[ที่มา]

ที่มาของภาพ: ภาพที่ 4 ศาสดาศาสนาซิกข์ กัลยาณมิตร. (2564). ศาสนศึกษา.[ที่มา]

4.ด้านภาษาและวรรณกรรม

ในบริเวณลุ่มแม่น้ำสินธุ พบตัวอักษรดั้งเดิมที่นักวิชาการ ยังอ่านไม่ออก เรียกว่า “บรามิ ลิปิ” (Brahmi lipi) อักษรโบราณนี้ปรากฏในดวงตราต่างๆ มากกว่า 1,200 ชิ้น โดยในดวงตราจะมีภาพวัว ควาย เสือ จระเข้ และช้าง ปรากฏอยู่ด้วย ส่วนชาวอารยันใช้ภาษาสันสกฤตเป็นภาษาที่ใช้เขียนคัมภีร์ศาสนา เช่น คัมภีร์พระเวท เมื่อประมาณ 1,000 ปีมาแล้ว วรรณกรรมทื่สำคัญ ได้แก่ มหากาพย์มหาภารตยุทธ ซึ่งเป็นเรื่องการสู้รบในหมู่ชาวอารยัน และ มหากาพย์รามเกียรติ์ เป็นเรื่องการสู้รบระหว่างชาวดราวิเดียนกับชาวอารยัน

ที่มาของภาพ: ภาพที่ 5 ภาษาบรามิ ลิปิ อารยธรรมอินเดีย. (2560). สมัยประวัติศาสตร์. [ที่มา]

ที่มาของภาพ: ภาพที่ 6 ภาษาสันสกฤต วิกิพีเดีย. (2564). พระเวท.[ที่มา]

5.สถาปัตยกรรมและประติมากรรม

การสร้างพระพุทธรูปได้รับอิทธิพลจากศิลปะกรีก ตัวอย่างเช่น พระพุทธรูปแบบคันธาระ แบบมถุรา และแบบอมราวดี นอกจากนี้ ภาพสลักนูนที่มหาพลิปุลัมยังได้รับการยกย่องว่าเป็นผลงานที่มหัศจรรย์ ซากเมืองฮารัปปาและโมเฮนโจ-ดาโร แสดงให้เห็นถึงการวางผังเมืองอย่างเป็นระบบ มีสาธารณูปโภคที่อำนวยความสะดวก เช่น ถนน บ่อน้ำ และระบบประปา ซึ่งมุ่งเน้นประโยชน์ใช้สอยมากกว่าความสวยงาม ในสมัยราชวงศ์เมารยะ มีการค้นพบซากพระราชวังที่เมืองปาฏลีบุตรและเมืองตักศิลา รวมถึงสิ่งก่อสร้างสำคัญอย่างสถูปเมืองสาญจี และเสาแปดเหลี่ยม ในสมัยโมกุล มีการสร้างสุสาน ทัชมาฮาล ด้วยหินอ่อน ซึ่งเป็นการผสมผสานระหว่างศิลปะอินเดียและเปอร์เชียอย่างงดงาม

ที่มาของภาพ: ภาพที่ 7 พระพุทธรูปคันธาระ มีธรรมนำสุข. (2564). พระพุทธรูปยุคคันธาระ. [ที่มา]

ที่มาของภาพ: ภาพที่ 8 พุทธศิลป์แบบมธุรา ศิลปะตะวันออก. (2564). ศิลปะอินเดีย. [ที่มา]

6.จิตรกรรม นาฎศิลป์และสังคีตศิลป์

อินเดียมีลักษณะเด่นด้านการฟ้อนรำ ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของพิธีกรรมบูชาเทพเจ้าตามคัมภีร์พระเวท โดยบทสวดสรรเสริญเทพเจ้าถือเป็นแบบแผนการร้องที่เก่าแก่ที่สุดในศิลปะดนตรีของอินเดีย ดนตรีอินเดียแบ่งออกเป็น 3 ประเภทหลัก ได้แก่ ดนตรีศาสนา ดนตรีในราชสำนัก และดนตรีท้องถิ่น เครื่องดนตรีสำคัญ เช่น วีณา หรือพิณสำหรับดีด, เวณุ หรือขลุ่ย และกลอง ในสมัยคุปตะและหลังสมัยคุปตะ ซึ่งเป็นยุคที่อินเดียเจริญรุ่งเรืองที่สุด ได้พบงานจิตรกรรมที่สำคัญที่ ผนังถ้ำอชันตะ เป็นภาพเขียนในพระพุทธศาสนา แสดงเรื่องชาดกต่างๆ อย่างงดงาม โดดเด่นด้วยการใช้เส้นและเงามืดบริเวณขอบภาพ ทำให้ภาพดูมีชีวิตและให้ความรู้สึกสมจริง

ที่มาของภาพ: ภาพที่ 9 ภาพสลักนูนที่มหาพลิปุลัม วิกิพีเดีย. (2564). กลุ่มโบราณสถานแห่งมหาพลิปุรัม. [ที่มา]

7.ด้านคณิตศาสตร์

อินเดียเป็นผู้ประดิษฐ์เลขศูนย์ขึ้นใช้เป็นชาติแรกในโลก